KOBİ’lerde stratejik raporlama

KOBİ’LERDE FİNANSAL, YÖNETSEL ve STRATEJİK RAPORLAMANIN ÖNEMİ ve GEREKLİLİĞİ

Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmelerin kısaltılmış halini ifade eden KOBİ’ler, sadece Türkiye için değil, gelişmiş veya gelişmekte olan tüm ülke ekonomilerinin esasını oluşturmaktadır. OECD ülkelerinde kayıtlı işletmelerin yaklaşık % 95’ini KOBİ’ler oluştururken, bu oranın Türkiye’de % 99’lar mertebesinde olduğu anlaşılmaktadır. Dolayısıyla, bu yönüyle bakıldığında KOBİ’ler gelişmiş ve Türkiye gibi gelişmekte olan ülkelerin kayıtlı ekonomilerinin neredeyse tamamını oluşturmaktadır. Dönemsel olarak değişiklikler göstermekle birlikte, konuya istihdam ve diğer ekonomik veriler açısından baktığımızda ise, KOBİ’lerin reel istihdamın yaklaşık % 75-80 ini, toplam katma değerin yaklaşık % 55-60’ını, toplam satış hacminin ise yaklaşık % 60-65’ini karşıladığını görmekteyiz.

Daha çok ihracata dayalı büyüme stratejileri uyguladığını gördüğümüz Türk KOBİ’lerinin, büyümekte olan, aktif ve/ancak bir o kadar da kaygan zemine oturmuş Türkiye ekonomisi içerisinde bir çok sorunları olduğu da bilinmektedir. Bu sorunların ilk akla gelen başlıcaları şunlardır:

-         Belli ölçüde ithalata ve kura bağlı durumda olan hammadde maliyetlerindeki istikrarsızlık ve yüksek üretim maliyetleri,

-         Sermaye ve finansman yetersizlikleri,

-         Kurumsal yapıdan uzak işetme organizasyonları ve yönetsel sorunlar,

-         Yetersiz ARGE çalışmaları,

-         Sık değişen ve uygulama zorlukları yaşatan vergi, hukuk, sosyal güvenlik, gümrük ve ticaret mevzuatı,

-         Geleneksel yapıdan uzaklaşmakta güçlük çeken bürokrasi,

-         Nitelikli insan kaynaklarının yetersizliği,

-         Ekonomik istikrarsızlıklar ve haksız rekabet, v.b.

Bu sorunlarla yüz yüze faaliyetlerini sürdürmek zorunda olan Türk KOBİ’leri, hayatiyetlerini sürdürebilmek için başarılı olmak zorundadırlar. Başarılı olmak konusundaki genel kriter ise, önce sektör ve piyasa içerisinde varlığını korumak, sonra da doğru ve gerçek stratejik karar ve uygulamalarla istikrarlı büyümeyi sağlamaktır. Alınması gereken söz konusu doğru ve gerçek stratejik kararlar ise daha çok FİNANSAL ve YÖNETSEL kararlardır. Ancak Türk KOBİ’lerine baktığımızda söz konusu finansal ve yönetsel kararları verecek yönetim kadrolarında genellikle, konusunda uzman olmayan, teknik ve hukuki birikime yeteli şekilde sahip olmayan sermayedar ve girişimcilerin yer aldığını görmekteyiz. Dolayısıyla yetersiz birikime sahip bu kadroların aldığı finansal ve yönetsel kararlar ise işletmeleri istikrarsızlığa ve başarısızlığa sürüklemektedir.

Bir diğer konu ise, Türkiye’deki KOBİ’lerde girişimci işletme sahibinin ve işletme yöneticisinin genellikle aynı kişi olması veya aynı aile fertlerinden oluşmasıdır. Yönetim tarzı olarak geleneksel “patron işletmesi” veya “aile işletmesi” olarak da adlandırılan bu yönetim yapısı kurumsallıktan, değişim ve inovasyondan uzak konservatif ve muhafazakar bir yönetim yapısını ifade etmektedir. Dolayısıyla böyle bir yapı içerisinde, istikrarlı ve sağlıklı büyüme konusunda, doğru ve gerçek finansal, yönetsel ve stratejik kararlar alınması ve uygulanmasında ciddi sorunlar yaşanmaktadır.

İşte bu noktada, işletmelere, işletmelerin sahip ve hissedarlarına ve işletme yöneticilerine, doğru ve gerçek stratejik kararların alınması aşamasında, konusunda uzman, iyi yetişmiş, eğitimli ve tecrübeli profesyonel kadrolarca FİNANSAL, YÖNETSEL ve STRATEJİK RAPORLAMA hizmeti verilmesinin önemi ve gerekliliği ortaya çıkmaktadır.

Konusunda uzman, eğitimli, profesyonel ve deneyimli kadrolarca verilecek FİNANSAL, YÖNETSEL ve STRATEJİK RAPORLAMA hizmeti ile, söz konusu işletme sahiplerine ve işletme yöneticilerine, belli bir rapor sistematiği ve netliği içerisinde, aşağıda belirtilen konularda, güncel ve reel tespitler yapılmakta ve bu konular ile ilgili güncel ve geleceğe dönük, tecrübe ve hukuki dayanağa sahip gerekçeli öngörüler ve tavsiyeler sunulmaktadır:

Finansman Yapı: Raporlama ile, işletmenin mevcut finansman yapısının ne olduğu, öz kaynak ve yabancı kaynak oranları ve ihtiyaçları, kasa ve banka yönetimi, işletmenin sahip olduğu finansal rasyolar ve bu rasyoların mevcut ekonomik yapı içerisinde bugün ve yarın için neler ifade ettiği, işletmedeki mevcut nakit ve fon akışı, işletmenin içerisinde bulunduğu finansal riskler ve bu riskleri engelleyecek veya ortadan kaldıracak tedbirlerin neler olabileceği konusunda tespit ve öneriler.

İstihdam Yapısı: İşletmenin raporlama tarihi itibariyle istihdam ve personel yapısının tespiti, geçmiş dönemler ve bugün itibariyle işletmede personel fazlalığı veya eksikliğinin bulunup bulunmadığı, mevcut personelin hizmet yerlerine, yaş, eğitim, yeterlilik, yetenek ve özelliklerine göre dağılımı, kıdem ve liyakat esasına uyulup uyulmadığı, hizmetin sürekliliği, kıdem tazminat yükü ve sosyal güvenlik uygulamaları, mevcut personelin işletmeye bağlılığı, moral yapısı ve verimliliği konusundaki tespit ve öneriler.

Üretim Yapısı: Gerek mal, gerekse de hizmet üretiminde, işletmenin sahip olduğu üretim yapısının olanaklarının tespiti ve değerlendirilmesi, geçmiş dönemler ve bugün itibariyle üretim yapısında ve ürün niteliğinde meydana gelen değişim ve gelişim sürecinin tespiti ve değerlendirilmesi, mevcut üretimin aşamaları ve üretim istasyonlarının değerlendirilmesi, iş akışı sistematiğinin uygulanıp uygulanmadığı, bu aşamaların doğru ve verimli işleyip işlemediği, çalışılan veya çalışılmayan üretim süreleri, üretim aşamaları itibariyle üretim maliyetlerinin tespiti ve değişkenleri, ürün başı maliyet, dönem maliyetleri, çalışan başı maliyet, stok ve sipariş yönetimi, üretime ilişkin hammadde türleri ve hammadde tedarikine ilişkin tespit ve öneriler, sahip olunan veya ihtiyaç duyulan üretim teknolojilerinin neler olduğu, faaliyet gösterilen alanda yeni teknolojilerin olup olmadığı, faaliyet gösterilen veya alt ve yan sektörlerdeki gelişmelerin işletmenin mevcut üretim yapısına etkileri konusundaki tespit ve öneriler.

Organizasyon Yapısı: İşletmede mevcut organizasyon ve yönetim yapısının ne olduğu, bu yapının karar alma ve uygulama yeterliliğinin değerlendirilmesi, karar alma ve alınan kararların uygulanma süreçlerinin sağlıklı işleyip işlemediği, yönetim kadroları ile alt kadrolar arasındaki bilgi akışı ve uygulama birliği, bilgi akış hızı, işletme psikolojisi, yönetim kadrolarında meydana gelen veya gelmesi muhtemel değişiklikler, işletmenin devamlılığının değerlendirilmesi, toplam kalite yönetimin analizi, yönetim kadroları ve işletme yönetimi arasında oluşmuş veya oluşması muhtemel gruplaşmaların tespiti, profesyonel yöneticilerin verimliliğinin değerlendirilmesi ve öneriler.

Pazarlama Yapısı: İşletmede uygulanan pazarlama stratejilerinin tespiti sonrasında, uygulanmakta olan stratejinin sektöre ve işletmeye uygunluğunun analizi, yakın veya uzak bölgesel pazarların tespiti ve öneriler, pazarlama kadrolarının kişisel veya satış noktaları itibariyle analizi, satışların devamlılığı, ürün veya bölge bazlı satış analizleri, mevcut pazarların yeterliliği veya yeni pazar gereksinimlerinin tespiti, pazarlama giderlerinin değişkenliği ve analizi, pazarlama alanında sektörel işbirliği veya yeni pazarlama tekniklerinin tespiti, pazarlama sistemi içerisinde kullanılan prim, ödül, promosyon uygulamalarının analizi, tespit ve öneriler.

Varlık Yönetimi: İşletmenin parasal veya parasal olmayan, maddi veya maddi olmayan hak ve varlıklarının tespiti ve değerlenmesi, bu varlıkların işletmeye giriş ve işletmede kalış süreleri, verimli değerlendirilip değerlendirilmediği, elden çıkarma veya ikameye ilişkin değerlendirmeler, amortisman süreleri ve itfa edilip edilmedikleri, bu varlıkların işletme mali tablolarında veya rasyolarında yarattığı olumlu veya olumsuz etkilerin tespiti ve değerlendirilmesi.

Mali İşler ve Muhasebe: İşletmede uygulanan muhasebe sisteminin ve muhasebe programının işletmeye uygunluğu, yeterli olup olmadığı, muhasebe ve mali işlerde çalışan personelin yeterlilik analizi, muhasebe ve mali işler ile ilgili raporlama sisteminin analizi ve öneriler.

Yatırım Stratejileri ve Rekabet Yönetimi: İşletmenin faaliyet konusu itibariyle bulunduğu sektörün içindeki yeri ve yapısı, üretim ve pazarlama itibariyle rekabet gücü, sektördeki diğer aktörler ve yapıları, mevcut veya yan sektörler itibariyle yeni veya ek yatırımlara ihtiyaç duyulup duyulmadığı, yeni teknolojilere olan ihtiyacın tespit ve öneriler.

AR-GE ve Teşvik Uygulamaları: İşletmede AR-GE uygulamaları olup olmadığı, yoksa AR-GE sisteminin kurulması, AR-GE yöntemiyle sağlanabilecek avantajların tespiti ve öneriler, işletmenin yararlandığı teşvik unsurlarının analizi ve değerlendirilmesi, yeni ve işletmeye uygun yeni teşvik unsurlarının tespiti ve önerilmesi, bu teşviklerin işletmeye sağlayacağı avantajlar.

Görüldüğü üzere, KOBİ niteliğindeki işletmelerin konusunda uzman, eğitimli, profesyonel ve deneyimli kadrolarca verilecek FİNANSAL, YÖNETSEL ve STRATEJİK RAPORLAMA hizmetlerinden sağlayacağı sayısız bilgi, öneri ve avantajlar bulunmaktadır. Söz konusu raporlama hizmetleri nedeniyle karşılanması gerekecek maliyet ile, işletmelerin bu raporlardan ve rapor sonuçlarından sağlayacağı avantaj ve olanaklar karşılaştırıldığında, işletmeler açısından mukayesesi imkansız olumlu ve verimli sonuçlar alınacağı tartışmasız durumdadır. Bu nedenle, bizler de, KOBİ’lere ve hayatta kalma ve istikrarlı büyüme hedefine sahip, zor ve çetin rekabet şartları altında faaliyet göstermekte olan işletmecilerimize, sanayicilerimize, girişimcilerimize, yatırımcılarımıza, kısaca milli ve kayıtlı ekonomi içerisinde faaliyet göstermekte olan tüm işletmelerimize, profesyonel ve çağdaş işletmeciliğin gereği olarak gelişmiş ekonomilerde sıkça başvurulan FİNANSAL, YÖNETSEL ve STRATEJİK raporlama hizmetlerinden sıklıkla yararlanmasının ne kadar önemli olduğunu bir kez daha hatırlatmak istiyoruz.