Yatırımcılar ve Diğer Finansal Tablo Kullanıcıları Açısından Sürdürülebilirlik Raporlaması ve Bağımsız Güvence Denetiminin Önemi

Sürdürülebilirlik raporlaması ile hem dünyada hem de ülkemizde kurumsal raporlamada adeta devrim niteliğinde çok önemli bir düzenlemeye gidilmiş oldu. Alışılagelmiş finansal raporlamada işletmelerin sadece geçmiş bir tarihteki finansal durumunun ve geçmiş bir döneme ilişkin finansal performansının fotoğrafı çekilirken, bundan sonra sürdürülebilirlik ile ilgili risk ve fırsatlara odaklanarak işletmelerin geleceğine ilişkin olarak da bir fikir sahibi olabilmeye olanak sağlanıyor.

Başta iklim krizinin sebep olduğu; küresel ısınma, biyoçeşitlilik kaybı, kuraklık riski ve bunların yanı sıra gelir adaletsizliği, toplumsal cinsiyet eşitsizliği, iş ve toplumsal etik ihlalleri gibi konuların oluşturduğu finansal, sosyal ve çevresel sorunların göz ardı edilemez boyutlara gelmesiyle toplumlar sürdürülebilirlik konusunda giderek daha duyarlı ve bilinçli hale gelmeye başlamıştır. Sürdürülebilirliğin odağında ise şüphesiz işletmeler yer almakta olup işletmelerin sürdürülebilir kalkınma sürecine sağlayacağı katkılar, ekonomik göstergeler kadar önem arz etmektedir.

Sürdürülebilirlik konusunda dünyada birçok gelişme yaşanmış, ülkemiz de aynı hızla reaksiyon almış ve iklim değişikliği ile mücadelede kararlığını hem 2053 net sıfır emisyon hedefi vererek hem de Paris İklim Anlaşması’na taraf olarak göstermiştir.

Bu bağlamda gerekli düzenlemeler hızla yerel mevzuatımıza kazandırılmıştır. Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu (KGK) 2022 yılında Türkiye Sürdürülebilirlik Raporlama Standartlarını belirlemeye ve yayımlamaya yetkili kılınmış olup 28.03.2023 tarihi itibarıyla “Sürdürülebilirlik Standartları Dairesi Başkanlığı” kurularak faaliyete geçirilmiştir. 

Yatırımcılar ve diğer finansal tablo kullanıcılarının bir kurumsal rapordan beklentisi sadece mevcut durumu ve geçmişteki performanslarını görmek değil, işletmelerin finansal tablolarında yer almayan ancak şirket değerini doğrudan etkileyen, gelecekte iklimde beklenen değişiklikler, kısa, orta ve uzun vadede yapılması planlanan yasal düzenlemeler gibi unsurlardan finansal tabloların kısa, orta ve uzun vadede nasıl etkilenebileceğini anlamaya çalışmaktır.

Peki işletmeler raporlarında geleceğine ilişkin bu risk ve fırsatları nasıl belirleyecek? Bu noktada ilgili standartlar devreye giriyor: Uluslararası Sürdürülebilirlik Standartları Kurulu tarafından yayımlanan ISSB standartları (IFRS S1 ve IFRS S2) ile uyumlu olacak şekilde, KGK tarafından yayımlanan Türkiye Sürdürülebilirlik Raporlama Standartları (TSRS 1 ve TSRS 2) yürürlüğe girmiştir.

Bu düzenlemeler sadece yerel mevzuata uyumu değil, ülkemiz ekonomisinin global rekabet gücünü artırma ve uluslararası sermaye tahsisinde daha etkin bir rol oynama stratejik hedefini de taşımaktadır. Sürdürülebilirlik raporlaması işletmeler için bir engel değil, bu raporlamanın getireceği ticari fırsatlar ile büyümeye giden bir yol olarak görülmektedir. 

Standartlar işletmelerin imkansızı değil, elinden geldiğince gerekli çabayı göstererek şeffaf, tutarlı ve karşılaştırılabilir makul bilgileri kullanmalarını amaçlar. Bir bilginin yatırımcılar için faydası ne kadar büyük olursa o bilgiyi elde etmek için beklenen çaba da o kadar büyük olur. Bu sebeple harcanacak çaba ve sağlanacak fayda dengesi çok önemlidir.

Sürdürülebilirlik raporlamasının geleneksel finansal raporlamadan olan farklarından biri de her zaman niceliksel bilgi sunma zorunluluğunun bulunmaması, niteliksel bilgi sunmaya da imkan vermesidir. Bir iklim riskinin finansal etkisini diğer piyasa faktörlerinden ayırmak imkansız ise veya ölçüm belirsizliği çok yüksek ise ve kullanılacak sayı/tutar bilgisi faydalı olmaktan çok yanıltıcı olacak ise ya da işletme sayısal modelleme yapabilmek için yeterli beceri ve kaynaklara sahip değilse, nicel bilgi vermek yerine, işletme durumu sayı/tutar vermeden niteliksel olarak açıklayabilir. Standartların sağladığı bu olanak, dürüstlüğün desteklenemeyen ve körü körüne bir kesinlikten daha değerli olduğunun bir göstergesidir. Bununla birlikte işletmelerin gelecekte modelleme yapma yeteneğini geliştirmesi ve gelecekte beklenen risk ve fırsatlarını sayısallaştırması beklenmektedir. 

Bu yıl ülkemizde ilk defa kurumsal şirketlerin sürdürülebilirlik alanında hazırladıkları finansal raporlara ilişkin sınırlı bağımsız güvence denetimleri de gerçekleştirilmeye başlandı. Bu denetimlerde özetle hedeflenen;

• Yatırımcıya sağlanacak fayda ile orantılı olacak şekilde, aşırı maliyet ve çaba harcamadan kullanılan bilgilerin desteklenebilir nitelikte ve makul olup olmadığı, aynı zamanda işletmenin kaynakları ve yetenekleri ile de bağlantılı olup olmadığına ilişkin sınırlı bağımsız güvence denetçi görüşü oluşturulmasıdır. 

TSRS 1 ve TSRS 2, Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) denetimine tabi Borsa İstanbul Piyasalarında işlem gören büyük ölçekli şirketler ve Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) denetimine tabi bankalar (TMSF yönetiminde olanlar hariç) ve diğer mali kuruluşlar için 01.01.2024 tarihinden itibaren zorunlu hale gelmiştir. 2024 yılı için uygulama kapsamı, belirlenen aktif toplamı, hasılatı ve çalışan sayısı gibi eşik değerleri aşan işletmeleri içermektedir. 

Sürdürülebilirlik raporlaması kapsamına giren şirketler, KGK’nın ilgili Kurul kararında belirtilen işletmeler arasından son iki yıl art arda iki raporlama döneminde aşağıdaki üç eşikten en az ikisini aşan işletmelerdir;

• Aktif toplamı 500 milyon TL
• Yıllık net satış hasılatı 1 milyar TL
• Çalışan sayısı 250 kişi

26.08.2025 tarihli KGK Kurul kararıyla portföy yönetim şirketleri TSRS kapsamında sürdürülebilirlik raporlaması yapmaktan muaf tutulmuştur. 

İlk uygulama yılı olması nedeniyle KGK tarafından 2024 yılı faaliyet dönemine ilişkin TSRS ile uyumlu sürdürülebilirlik raporlarının yayımlanma süreleri 31.10.2025 tarihine kadar uzatılmış ve özel hesap dönemi kullanılması durumunda faaliyet döneminin sona erme tarihinden itibaren 10 ay içerisinde söz konusu raporların yayımlanabilmesine karar verilmiştir.