2025 / 1 Yayımlanmış Özelgeler Yönetici Özetleri

GELİR VERGİSİ KANUNU

Kaldıraçlı alım satım işlemlerinde tevkifat matrahının nasıl belirleneceği hakkında 27/01/2025 tarih ve E-62030549-120-136762 Sayılı Özelge

“…kâr veya zararın yabancı para cinsinden hesaplandığı kaldıraçlı işlemlerde (döviz/döviz pariteli işlemler vb.) tevkifat matrahının tespitinde kur farkının dikkate alınmaması, yabancı para cinsinden hesaplanan kazanç tutarının pozisyonun kapatıldığı tarihteki Türk lirası karşılığının tevkifat matrahı olarak dikkate alınması gerekmektedir. İşlemin zararla sonuçlanması durumunda ise, zarar tutarının geçici 67 nci maddenin ilgili hükümleri çerçevesinde takvim yılı aşılmamak kaydıyla aynı tür işlemlerden doğan karlardan mahsup edilmesi gerektiği tabiidir.” 

İdare ilgili özelge ile yabancı para cinsinden kaldıraçlı işlemlerde tevkifat matrahının tespitinde kur farklarının dikkate alınmayacağı, pozisyonun kapama tarihindeki net kazanç tutarının Türk Lirası karşılığının tevkifat matrahını oluşturacağı açıklamaktadır. 

DAMGA VERGİSİ KANUNU

Lisans Sözleşmesi başlıklı kağıda uygulanacak damga vergisi oranı hakkındaki 05/02/2025 tarih ve E-90792880-155[DMG1-679]-74330 Sayılı Özelge

“Genel Müdürlüğünüz ile … Yapımcılık ve Dağıtımcılık arasında … tarihinde imzalanan “Lisans Sözleşmesi” başlıklı kağıdın, yerli ve yabancı firma yapımlarının lisans haklarının belirli süreliğine Genel Müdürlüğünüze lisanslanmasına ilişkin olduğu, mahiyeti itibarıyla lisans haklarının belli süre ile kullandırılması amacıyla düzenlendiği dikkate alındığında, lisans bedeli olarak belirlenen toplam tutar üzerinden 488 sayılı Kanuna ekli (1) sayılı tablonun I/A-2 fıkrasına göre nispi damga vergisine tabi tutulması gerekmektedir.” 

İlgili özelgede lisans sözleşmesi olarak adlandırılan ancak lisans haklarının kullanım süresinin belirlendiği sözleşmeye ilişkin damga vergisinin kira sözleşmelerine ilişkin oran olan binde 1,89 üzerinden hesaplanması gerektiği açıklanmaktadır.

Deniz dibi tarama ve dökü işleri sözleşmesinin damga vergisi boyutuna ilişkin 03/02/2025 tarih ve E-97895701-155[2024/208]-169751 Sayılı Özelge 

İlgili özelgede yeni satın alınacak olan yüzer havuzun tersaneye yerleştirileceği alana ilişkin deniz dibi tarama hizmeti alımının yapılacağı ve söz konusu deniz dibi taraması işinin, havuzun yerleştirileceği alanın havuz yerleşimine uygun hale getirilmesi amacıyla yapılan deniz derinliği seviyesinin artırılması ve deniz dibinin temizlenmesi işinden oluşması durumunda damga vergisinin istisna olup olmadığı sorulmaktadır. 

“Yukarıda yapılan açıklamalar çerçevesinde, Şirketiniz ile … arasında düzenlenen … tarihli sözleşmeye konu işin, her türlü gemi, yat ve diğer su araçlarının alım, satımı, inşası, yenileme ve dönüşümü ile bakım ve onarımına ilişkin olmayıp, Park Tersanesinin tarama alanlarında deniz dibi derinliğinin artırılması ve deniz dibinin temizlenmesi işi olduğu dikkate alındığında, söz konusu sözleşmeye 488 sayılı Kanuna ekli (2) sayılı tablonun IV/49 fıkrası ve 4490 sayılı Kanunun 12 nci maddesi kapsamında değerlendirilmesi ve damga vergisi istisnası uygulanması mümkün değildir.” 

İdare, park tersanesinin tarama alanlarında deniz dibi derinliğinin artırılması ve deniz dibinin temizlenmesi işini her türlü gemi, yat ve diğer su araçlarının alım, satımı, inşası, yenileme ve dönüşümü ile bakım ve onarımı kapsamında değerlendirmemiş ve damga vergisi istisnasından faydalanılamayacağını açıklamıştır. 

Kira sözleşmesine istinaden düzenlenen ek protokolün damga vergisi matrahının belirlenmesine ilişkin 03/02/2025 tarih ve E-97895701-155[2024/203]-168463 Sayılı Özelge

Kira bedelinin artırılması ve kira süresinin uzatılacağına ilişkin düzenlenen ek protokolde damga vergisinin nasıl hesaplanacağına ilişkin idarenin görüşü sorulmaktadır. 

“… tarihinde düzenlenen asıl kira sözleşmesinin 1 yıl süreli olduğu, sözleşmede her yıl düzenlenen protokollerle kira süresinin bir yıl uzatılacağının belirtildiği hususu dikkate alındığında, kira sözleşmesinin süresinin uzatılmasına ilişkin olarak … tarihinde düzenlenen ek protokolün, uzatılan süre ve belirlenen aylık kira bedeline göre bulunacak tutar üzerinden Kanuna ekli (1) sayılı tablonun I/A-2 fıkrasına göre nispi damga vergisine tabi tutulması gerekmektedir.” 

İlgili özelgede idare, ek protokolün süre uzatımı ve aylık kira bedelini içermesi nedeniyle kira sözleşmeleri için öngörülen damga vergisi oranı olan binde 1,89 üzerinden damga vergisi hesaplanması gerektiğini belirtmektedir. 

HARÇLAR KANUNU

Gayrimenkul Satış Vaadi Sözleşmelerinin Tapuya Şerhinde ve Sözleşmelere Konu Taşınmazların Satışında 7269 Sayılı Kanun Kapsamında Harç İstisnası Uygulanıp Uygulanmayacağı Hakkındaki 05/02/2025 Tarih ve E-97895701- 140.04.01[2024/245]-177114 Sayılı Özelge

“..Bu itibarla, Bankanız çalışanlarının lojman ihtiyacının karşılanmasına yönelik … ili, … ilçesi, … Mahallesinde yaptırılacak olan 66 adet taşınmaza ilişkin olarak … Noterliğinde düzenlenen …/…/… tarih ve … sayılı Düzenleme Şeklinde Taşınmaz Satış Vaadi Sözleşmesinin tapu kütüğüne şerhi ile sözleşmeye konu gayrimenkullerin Bankanıza satışı işlemlerinin 7269 sayılı Kanunun 42 nci maddesi uyarınca harçtan istisna tutulması mümkün bulunmamaktadır.” 

7269 sayılı Umumi Hayata Müessir Afetler Dolayısıyla Alınacak Tedbirlerle Yapılacak Yardımlara Dair Kanun uyarınca taşınmaz malların alım, satım, ipotek, tapu kadastro işlemleri, yeniden inşa edilecek veya onarılacaklarla ilgili ihale, sözleşme, ruhsatname ve sair işlemlerin ve 7269 sayılı Kanundan faydalanacakların verecekleri beyanname, taahhütname ve yapacakları sözleşmelerin her türlü vergi, resim ve harçtan muaftır. Ancak ilgi muaflık hak sahibi olduğu belgelenmiş kişiler için düzenlenmiştir. İdare ilgili özelgede bankanın hak sahipliği belgesinin bulunmaması nedeniyle banka çalışanlarının lojman ihtiyacının karşılanmasına yönelik yaptırılacak olan 66 adet taşınmaza ilişkin noterde düzenlenen taşınmaz satış vaadi sözleşmesinin tapu kütüğüne şerhi ve satışının harçtan istisna tutulamayacağını belirtmektedir. 

Otopark ihtiyacı için belediyeye ödenecek tutara ilişkin taahhütnamenin 6306 sayılı Kanun kapsamında noter harcından istisna olup olmadığı Hakkındaki 04/02/2025 Tarih ve E-97895701-140.04.01[2024.248]-175525 Sayılı Özelge

“…Bu itibarla, 6306 sayılı Kanun kapsamında riskli yapı olan taşınmazın bulunduğu parselde karşılanamayan otopark ihtiyacı için belediyeye ödenecek tutara ilişkin olarak ilgili mevzuatı uyarınca düzenlendiği anlaşılan söz konusu taahhütnamenin, 6306 sayılı Kanun kapsamında riskli yapının dönüşümüne ilişkin olarak bu Kanun uyarınca düzenlenen bir kağıt olmadığı dikkate alındığında, söz konusu taahhütnameye ilişkin olarak noterde yapılacak işlemin anılan Kanun uyarınca noter harcından istisna tutulması mümkün değildir.” 

Özelge ile 6306 sayılı Kanun kapsamında riskli yapı olduğuna dair tapu kaydına şerh konulan taşınmazın 2 adet otopark ihtiyacı için söz konusu parselde karşılanamayan otopark bedeline ilişkin düzenlenen taahhütnameden noter harcı alınıp alınmayacağı hususunda görüş talep edilmektedir. 

İstanbul Defterdarlığı tarafından otopark ihtiyacı için belediyeye ödenecek tutara ilişkin düzenlenen taahhütnamenin Otopark Yönetmeliği kapsamında düzenlenmesi ve 6306 sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun uyarınca düzenlenen bir kağıt olmaması nedeniyle noter harcından istisna olmadığına dair görüş verilmiştir. 

Finansal Yeniden Yapılandırma Sözleşmesine İstinaden Düzenlenen Opsiyon Hakkı Sözleşmesi Kapsamında Taşınmaz Devir İşlemlerinde Tapu Harcı Uygulanıp Uygulanmayacağına İlişkin 31/01/2025 Tarih ve E-97895701- 140.04.01[2024.284]-158221 Sayılı Özelge

“…5411 sayılı Kanunun geçici 32 nci maddesinin yedinci fıkrasında, bu fıkrada yer alan istisnaların, alacaklı kuruluşların Çerçeve Anlaşmaları ve bu Anlaşmalar kapsamında düzenlenen Sözleşmeler kapsamındaki işlemleri dolayısıyla doğrudan veya dolaylı edindikleri varlıkları ve teminatları, alacaklı kuruluşların kendi aralarında veya borçluya devri hariç, elden çıkardıkları hâllerde uygulanmayacağının hükme bağlandığı dikkate alındığında, … A.Ş.’nin …/…/… tarihli “Finansal Yeniden Yapılandırma Sözleşmesi” kapsamında edindiği taşınmazların …/…/… tarihinde imzalanan “Opsiyon Hakkı Sözleşmesi”ne istinaden Finansal Yeniden Yapılandırma Sözleşmesinde borçlu olarak belirtilen … A.Ş.’ye devredilmesine ilişkin işlemlerin 5411 sayılı Kanunun geçici 32 nci maddesi kapsamında harçtan istisna tutulması mümkün bulunmakta olup, söz konusu taşınmazların kanunda yer alan borçlu tanımına girmeyen ve “Finansal Yeniden Yapılandırma Sözleşmesi”nde borçlu olarak belirtilmeyen müteselsil kefil …’e devri işlemlerinin ise harçtan istisna tutulması mümkün değildir.” 

Özelge ile 5411 sayılı Bankacılık Kanunu’nun geçici 32 nci maddesi ile Finansal Yeniden Yapılandırma Sözleşmesine istinaden kapsamında alacaklı bankaya devredilen taşınmazların, Opsiyon Hakkı Sözleşmesi kapsamında borçlu olarak belirtilenler ile borçlu olarak belirtilmeyen müteselsil kefile devrinin tapu harcı istisnasına tabi olup olmadığı hususunda görüş talep edilmiştir. Cevaben İstanbul Defterdarlığı; Opsiyon hakkı sözleşmesine istinaden Finansal Yeniden Yapılandırma Sözleşmesi kapsamında yapılan taşınmaz devir işlemleri harçtan istisna olacağı ancak sözleşmede borçlu sıfatına haiz olmayan müteselsil kefile yapılan devirlerin istisna kapsamına girmeyeceğini belirtmektedir.