Hazine ve Maliye Bakanlığı ile Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı tarafından hazırlık çalışmaları devam eden yeni “istihdam kalkanı paketi” ile, işten çıkarma yasağı, ücretsiz izin nakit desteği, kısa çalışma ödeneği süresi ve kıdem tazminatı ile ilgili konularda yeni düzenlemeler yapılması planlanmaktadır.
İlgili Bakanlıklar ve basın yayın organlarında yer alan açıklamalar doğrultusunda yapılması öngörülüen düzenlemelere ilişkin olarak önemli gördüğümüz konular aşağıda özetlenmiştir.
İşsizlik Sigortası Fonu Uygulaması
Ekonomik kriz dönemlerinde istihdamı koruma amaçlı kullanılan İşsizlik Sigortası Fonunun, bu dönemde daha etkin kullanılmaya devam edilmesi öngörülmektedir.
İşsizlik Sigortası Fonu’nda halen % 2 olan işveren katkısının iki katına çıkarılarak % 4’e yükseltilmesi ve bu artışın kademeli olarak yapılacağı tahmin edilmektedir.
İşten çıkarma yasağı olarak bilinen ve çalışanların ücretsiz izne gönderilmesi durumunda ücretinin İşsizlik Sigortası Fonu’ndan karşılandığı sistem 3 ay daha uzatılacaktır.
Kısa Çalışma Ödeneğinden Yararlanma Uygulaması
2019 yılı Ocak ayı ile işten çıkarmaların yasaklandığı Nisan ayı sonuna kadar olan dönemde iş akdi son bulan çalışanın, tekrar aynı işyerinde tam zamanlı çalışmaya başlaması halinde, bu işverene prim desteği sağlanacak olup işveren, aynı dönemde çıkarılan kişiyi tekrar işe alıp çalıştırmasa bile ücretsiz izin desteğinden yararlanabilecektir.
Düzenleme yasalaşırsa, işsizlik ödeneği alırken 3 ay içinde yeniden işe dönen kişiler, 12 ay kesintisiz çalışırsa, bunların işsiz kaldığı dönemlere ilişkin emeklilik primleri İşsizlik Sigortası Fonu’ndan karşılanacaktır.
25 Yaş Altı ve 50 Yaş Üstü Bireyler İçin İstihdam Yaratılması
2019 yılı Ocak ayından bu yana geçen dönemdeki en düşük sigortalı sayısının esas alınacağı başka bir uygulama ile de bunun üzerine yapılan her istihdamın, ücret dahil masrafının yüzde 40’ının fondan karşılanması planlanmaktadır.
Yeni dönemde, 25 yaş altı ve 50 yaş üstü istihdamında özel destekler sağlanmasına yönelik olarak, 25 yaş altında olup, 1 ay içinde 10 günden az çalışanların iş kazası ve meslek hastalığı sigortasının fondan karşılanması, bu kişilerin kalan primlerini isteğe bağlı olarak ödeyebilmeleri, 50 yaş üstünde tam zamanlı çalışırken, kısmi çalışmaya geçen kişiler için ise gelir vergisi istisnası sağlanması öngörülmektedir.
Kıdem Tazminatının Emeklilik Sigortası Kapsamında Fona Dönüştürülmesi
Kıdem Tazminatı Fonu ve Tamamlayıcı Emeklilik Sisteminine ilişkin olarak devam eden çalışmalar kapsamında, tazminat almaya hak kazanan çalışanın işten ayrılırken, her bir yıl için 19 günlük kıdem tazminatı alması, kalan 11 günlük kıdem tazminatının ise fon hesabında tutulması öngörülmektedir.
Buna göre çalışanın iş veya hizmet sözleşmesi, ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzeri sebeplerle sona ererse çalışılan iş yerindeki süreler için işveren katkı payı ile devlet katkısı toplamının yüzde 50'si TES sigorta hesabına aktarılacak, yüzde 50'si çalışanın hesabında kazanılmış hak olarak tutulacaktır. Çalışan istifa ettiğinde bireysel fon hesabındaki tutarlar kazanılmış hak olarak kendisinde kalacaktır.
İş veya hizmet sözleşmesi 1 yıldan daha az sürede ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzeri sebeplerle veya istifa yoluyla sona ermişse çalışanın işveren katkı payı ile devlet katkısı toplamının yüzde 50'si TES sigorta hesabına aktarılacak. Her ne durumda olursa olsun çalışanın kendi katkısı bireysel fon hesabında birikecektir.
Mevcut sistem ile yeni sistem arasındaki farklar aşağıdaki gibi olacaktır;
- Mevcut sistemde işveren çeşitli gerekçeler ile çalışanı işten çıkardığında, çalışana çalıştığı her yıla karşılık 30 günlük ücret üzerinden kıdem tazminatı ödemektedir. Yeni sistemde, bu tür gerekçelerle işten çıkartılan çalışan kıdem tazminatını, emekli olduğunda alabilecekler.
- Mevcut sistemde askerlik dolayısıyla işten ayrılan işçi kıdem tazminatını alıp ayrılabilir. Yeni sistemde askerlik gerekçesiyle işten ayrılanlara kıdem tazminatı ödenmeyecek.
- Mevcut sistemde evlenen kadınlar bir yıl içinde işten ayrıldıkları takdirde kıdem tazminatını alabiliyorlar. Yeni sistemde evlenen kadınlar için kıdem tazminatı ödenmesi öngörülmemekte.
- Mevcut sisteme göre, çalışanın kendi isteğiyle işten ayrılması durumunda kıdem tazminatı ödenmemektedir. Yeni sistemde her bir yıl için 30 olarak hesaplanan kıdem tazminatının 11 güne isabet eden kısmının fona aktarılmış olması nedeniyle bu tutarın belirlenen şartların sağlaması durumunda çalışan tarafından geri alınabilmesi sağlanmış olacaktır.
- İş Kanunu’nun 25. maddesindeki ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırı hareket eden çalışanın işten çıkarılamsı durumunda kıdem tazminatı ödenmemektedir. Yeni sistemde her bir yıl için 30 olarak hesaplanan kıdem tazminatının 11 güne isabet eden kısmının fona aktarılmış olması nedeniyle bu tutarın belirlenen şartların sağlaması durumunda çalışan tarafından geri alınabilmesi sağlanmış olacaktır.
- Mevcut sistemde, ilk defa çalışmaya 8 Eylül 1999 tarihinden önce başlamış olanlar 15 yıl sigortalılık süresini ve 3600 prim gününü; söz konusu tarihten sonra işe başlayanlar ise 7000 prim gününü veya 25 yıl sigortalılık süresi ve 4500 prim gününü tamamladıkları takdirde kıdem tazminatı alabiliyorlar. Yeni sistemde bu gerekçeyle kıdem tazminatı ödenmeyecek.
- Mevcut sistemde kıdem tazminatına hak kazanabilmek için aynı işverene ait iş yerlerinde en az bir yıl çalışmak gerekmektedir. Yeni sisteminde, bir iş yerindeki çalışma süresinin bir yıldan az olsada fona aktarılan tutarların belirli şarlarda geri alınabilecektir. Ayrıca kıdem tazminatına hak kazanma şartlarında da değişiklik olması planlanmaktadır.
Yapılması planlanan düzenlemelere ilişkin çalışmalar devam etmekte olup yürürlüğe girmesi ile birlikte gerekli bilgilendirmeler yapılacaktır.
Saygılarımızla,
