Global Ekonomik Görünüm, 2025 1. Çeyrek Raporu

Gümrük Tarifelerine İlişkin Tehditler Gerçeğe Dönüşürken Global Piyasa İyimserliği Düşüyor

Tüm dünyada, iş dünyasına yön veren liderler, önümüzdeki 12 ayın ekonomik görünümü konusunda bir önceki çeyrek sonuçlarına göre daha az iyimserler; küresel ticarette gümrük tarifelerine ilişkin tehdit gerçeğe dönüşürken, iyimserlik ifade edenlerin oranı (2024’ün 4. çeyreğine göre) üç puanlık düşüş göstererek %73 olarak gerçekleşti. Grant Thornton’un son raporuna (International Business Report -IBR) yanıt verenlerin %55’ine göre, ekonomik belirsizlik birincil endişe kaynağı.

Global Göstergeler

Ekonomik görünüm değerlendirmelerinde bölgesel farklılıklar var ve bu durum gümrük tarifelerinin olası olumsuz etkilerinin  farklı bölgelerde farklı bakış açıları ile değerlendirildiğini gösteriyor. ABD’de, siyasi liderlikteki değişimin ardından iş liderleri arasında iyimserlik yedi puan düşerek %81’e gerilerken, tarifelerin birincil hedeflerinden biri olan Kanada’da iyimserlik 14 puan düşerek %55’e geriledi. Güney Amerika’da iyimserlik göstergeleri 12 puanlık kayda değer bir düşüşle %63’e geriledi. Avrupa’da oran %61’de sabit kalırken, Asya-Pasifik’te %74’te sabit kaldı ve Afrika’da üç puan artarak %71’e yükseldi.

Önümüzdeki 12 ayda kârlılığın artmasını bekleyen liderler bir puanlık düşüşle %63 oranında. Yeni gümrük tarifelerinin olası olumsuz etkileri şimdilik belirsizliğini korur ve bazı pazarlarda yüksek enflasyon devam ederken, daha fazla yönetici satış fiyatlarının artacağını düşünüyor (%54) Belirsizliğe rağmen, katılımcıların %66’sı gelirlerde büyüme öngörüyor. Ticaret hayatındaki ters rüzgârlar göz önüne alındığında, daha az sayıda yöneticinin ihracatı artırmayı beklemesi şaşırtıcı değil; geçen yılın aynı döneminde %55 olan oran iki puan düşüşle %53’e geriliyor. Ayrıca, daha az katılımcı satış yaptıkları ülke sayısını arttırmayı planlıyor ki bu grubun oranı üç puan düşüşle %48. Yerel olmayan pazarlara odaklanan çalışan sayısını artırmayı bekleyenler ise önceki orandan dört puan düşüşle %40 oldu. İş liderleri, operasyonlarda küçük değişiklikler öngörüyor; geçen yılın aynı dönemine göre iki puanlık düşüşle %56’lık bir grup önümüzdeki 12 ayda istihdamı artırmayı bekliyor. Maaş artışlarına yatırım yapmayı planlayanlar iki puanlık düşüşle, %88’lik net bir çoğunluk. Bu grup sahip oldukları çalışanlara yatırım yapma ihtiyacını kabul ediyor.

İş Kısıtlamaları

Geçtiğimiz yıl dünya çapında düzenlenen rekor sayıdaki seçimin ardından, yeni seçilen hükümetler finansal piyasa eğilimlerini etkileyen politika değişiklikleri getirdi. Enflasyon oranları bazı ekonomilerde düşerken, bazı ülkeler ciddi durgunlukla karşı karşıya. Bu durum da bazı merkez bankalarının para politikalarını yeniden değerlendirmelerine ve faiz oranlarını daha uzun süre yüksek seviyelerde tutmalarına veya daha da artırmalarına yol açıyor. Tüm bu faktörler, iş liderleri arasında finansman eksikliği (üç puan artışla %46) ile yasal yükümlülükler ve bürokrasi (iki puan artışla %51) konusunda endişe yaratıyor. Ticari gerginlikler arttıkça, iş liderlerinin tedarik zincirleri konusundaki endişeleri de artıyor. 2024’ün 4. çeyreğine göre bir puan artışla %48’i bunu bir endişe kaynağı olarak belirtiyor. Rekabet konusundaki endişeler de aynı şekilde %53’e (bir puan artış) yükselirken, siber güvenlik konusundaki endişeler %52’de sabit kalıyor. Bir önceki çeyrek sonuçlarında gözlemlenen artışın ardından, enerji maliyetleri konusundaki endişeler %53’e düştü. Nitelikli işgücü eksikliğini endişe kaynağı olarak belirtenlerin oranı %53 ile sabit kalırken, işgücü maliyetleriyle ilgili endişeler iki puan düşüşle %51 oldu.

Yatırım Niyetleri

Bilgi teknolojileri, iş liderlerinin bir numaralı yatırım tercihi olmaya devam ediyor ve bir puan düşüşle %68’i önümüzdeki 12 ay içinde harcamalarını artırmayı planlıyor. Teknoloji yatırımları içinde AI, bu alana yatırım yapmayı planlayanlarda 10 puanlık bir artış göstererek %69’a ulaşıyor ve en önemli segment olmaya devam ediyor. Bu durum AI’ın büyük bir gerçeklik haline gelmeye başladığının açık bir göstergesi. Araştırma ve geliştirme önemli ölçüde yavaşladı ve katılımcıların %58’i, bir önceki çeyreğe göre üç puanlık bir düşüşle, Ar-Ge yatırımlarını artırmayı bekliyor. Sürdürülebilir girişime odaklanacaklarını belirten liderlerin oranı üç puanlık düşüşle %55 olarak ortaya çıkıyor. Tesis ve makine yatırım niyeti beyan edenler üç puanlık düşüşle %51’e geriledi. Bununla birlikte, insana yatırım birçok iş lideri için ortak odak noktası olmaya devam ediyor. %62’lik rekor düzeyde bir oranla bir işgücü artışına yatırım beyan ediliyor. Benzer şekilde, çalışma ortamlarına yapılan yatırım niyeti de iki puanlık bir artışla %55’e çıktı. Bu durum da işletmelerin operasyonel verimliliklerini ve çalışan memnuniyetini artırmaya daha fazla odaklandıklarını gösteriyor.

Grant Thornton Türkiye CEO’su Emin Taylan’a göre;

“Grant Thornton International tarafından yapılan ‘Ekonomik Görünüm’ araştırması karşıt gibi görünen iki temel konuyu ön plana çıkarmıştır. Biri insan kaynağı iken, diğeri tam karşısında gibi duran ama aslında son derece paralel bir konu olan yapay zekadır. İşletmeler bu iki konuyu önceliklendiriyorlar. Kuzey ve Güney Amerika’da iyimserlik azalırken, Avrupa’da sabit kalmakta, Asya ve Afrika kıtalarında az farklarla da olsa artmaktadır. Bu durum ABD’nin dünyanın geri kalanına yansıttığı ticaret politikalarının beklenen etkisini hissettiriyor gibi görünüyor. Bu belirsiz zamanlarda işletmelerin hem güçlü ve dinamik kalmaları hem de maruz kaldıkları riskleri takip ederek kontrol altında tutmaları önem taşıyor. İşletmeler, güçlü oldukları konulara odaklanarak ve değişen pazar dinamiklerine uyum sağlayarak zorlukların üstesinden gelebilir ve büyüme fırsatlarını yakalayabilirler.”